3. ยมกสุตฺตวณฺณนา

[85] ทิฏฺฐิ เอว ทิฏฺฐิคตํ ‘‘คูถคตํ มุตฺตคต’’นฺติ (ม. นิ. 2.119; อ. นิ. 9.11) ยถาฯ ทิฏฺฐิคตํ นาม ชาตํ ขนฺธวินิมุตฺตสฺส สตฺตสฺส คหิตตฺตาฯ

กุปิเตติ ทิฏฺฐิสงฺขาตโรเคน กุปิเตฯ ปคฺคยฺหาติ เตสํ ภิกฺขูนํ สนฺติเก วิย เถรสฺส สาริปุตฺตสฺส สมฺมุขา อตฺตโน ลทฺธิํ ปคฺคยฺห ‘‘เอวํ ขฺวาห’’นฺติ เอวํ นิจฺฉเยน วตฺตุํ อสกฺโกนฺโตฯ

อนุโยควตฺตํ นาม เยน ยุตฺโต, ตสฺส อตฺตโน คาหํ นิชฺฌานกฺขนฺติยาว ยาถาวโต ปเวทนํฯ เถรสฺส อนุโยเค ภุมฺมนฺติ ‘‘ตํ กิํ มญฺญสิ, อาวุโส ยมกา’’ติอาทินา เถเรน กถิตปุจฺฉาย ภุมฺมนิทฺเทโสฯ สเจ ตํ อาวุโสติ อิทนฺติ ‘‘สเจ ตํ, อาวุโส’’ติ เอวมาทิกํ อิทํ วจนํฯ เอตนฺติ ยมกตฺเถรํฯ อญฺญนฺติ อรหตฺตํฯ วตฺตพฺพากาเรน วทนฺโต อตฺถโต อรหตฺตํ พฺยากโรนฺโต นาม โหตีติ อธิปฺปาเยน วทติฯ

เอตสฺส ปฐมมคฺคสฺสาติ เอตสฺส อิทานิเยว ติปริวฏฺฏเทสนาวสาเน ตยา อธิคตสฺส ปฐมมคฺคสฺส ฯ จตูหิ โยเคหีติ อตฺตโต ปิยโต อุทาสินโต เวริโตติ จตูหิปิ อุปฺปชฺชนอนตฺถโยเคหิฯ

อุเปตีติ ตณฺหุปยทิฏฺฐุปเยหิ อุปาทิยติ ตณฺหาทิฏฺฐิวตฺถุํ ปปฺโปติฯ อุปาทิยตีติ ทฬฺหคฺคาหํ คณฺหาติฯ อธิติฏฺฐตีติ อภินิวิสฺส ติฏฺฐติฯ กินฺติ? ‘‘อตฺตา เม’’ติฯ ปจฺจตฺถิกา เม เอเตติ เอเต รูปเวทนาทโย ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา มยฺหํ ปจฺจตฺถิกา อนตฺถาวหตฺตาติ วิปสฺสนาญาเณน ญตฺวาฯ วิปสฺสนาย โยเชตฺวาติ วิปสฺสนาย ขนฺเธ โยเชตฺวาฯ

ยมกสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ